کنترل بیولوژیک پوسیدگی ذغالی سویا ناشی از قارچ macrophomina phaseolina با استفاده از قارچ های شبه میکوریز و آنتاگونیست

پوسیدگی ذغالی سویا هر ساله خصوصا در سالهای خشک و کم باران باعث آلودگی مزارع سویا شده و موجب کاهش کمیت و کیفیت محصول می گردد و می تواند 23 الی 100 درصد محصول را از بین ببرد. قارچ های piriformospora indica و sebacina vermifera در مقایسه با دیگر قارچ های میکوریز همزیست های اختیاری گیاهان بوده و قادرند جدا از میزبان خود رشد نمایند. به منظور کشت مصنوعی این قارچ ها فاکتورهایی نظیر دما، ph و محیط کشت های مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تعیین ph، محیط کشت اختصاصی کیفر (kafer) تهیه، و سپس phهای مختلف 5، 5/5، 6، 5/6، 7، 5/7 و 8 تنظیم گردید. پس از گذشت 10- 7 روز میزان رشد میسلیومی قارچ اندازه گیری شد. بیشترین میزان رشد در 5/6 =ph اندازه گیری شد. برای بررسی دمای مناسب، همچنین محیط کشت اختصاصی kf تهیه و 5/6 = ph تنظیم گردید. پس از کشت قطعه های 5 میلیمتری از حاشیه پرگنه فعال قارچ شبه میکوریز، تشتک ها برای مدت 7 روز در دماهای مختلف؛ 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتیگراد در شرایط کاملا تاریک انکوبه شدند. بیشترین میزان رشد قارچ در دمای 30 درجه سانتیگراد اندازه گیری شد. توانایی آنتاگونیستی قارچ های شبه میکوریز همزیست ریشه سویا piriformospora indica و sebacina vermifera و دو گونه از جنس تریکودرما trichoderma harzianum (100) و t. viride از طریق آزمایش های درون شیشه ای و به کمک روش کشت متقابل مورد ارزیابی قرار گرفت. مساحت پرگنه قارچ عامل بیماری هر روز اندازه گیری و درصد کاهش رشد در مقایسه با شاهد محاسبه شد. گونه ها به دلیل دارا بودن اثرات آنتاگونیستی بالا، جهت آزمایش های گلخانه ای و مزرعه ای مورد استفاده قرار گرفتند. تمام آزمایش ها در قالب طرح کاملا تصادفی با 47 تیمار و 3 تکرار صورت پذیرفت. شاخص های متعدد در انتهای سه ماه ثبت و نتایج مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج حاکی از وجود اختلاف معنی دار (p= 0.01) بین تیمارها از نظر شدت بیماری، وزن تر و خشک ریشه و اندام های هوایی بود. درصد کاهش رشد قارچ عامل بیماری توسط قارچ های شبه میکوریز در آزمون کشت متقابل از 86/41 تا 05/86 درصد و توسط جدایه های تریکودرما از 79/62 تا 35/95 درصد متغیر بود. وزن تر و خشک ریشه و اندام های هوایی گیاه در آزمایش های گلخانه ای و مزرعه ای در تیمار قارچ های شبه میکوریز به اضافه عامل بیماری، بیشتر از تیمار شاهد آلوده به قارچ عامل بیماری بود. نتایج نشان می دهد که قارچ های شبه میکوریز علاوه بر داشتن رابطه همزیستی با گیاهان، می توانند جهت بیوکنترل بیماری پوسیدگی ذغالی سویا نیز موثر واقع شوند.